ΑΞΙΕΣ- ΙΔΑΝΙΚΑ

Ο διαχωρισμός των αξιών/ αρετών

Ηθικές αξίες: εντιμότητα, ανθρωπιστική διάθεση, ηρωική διάθεση, σεβασμός, αξιοπρέπεια, αγάπη
Ψυχικές: Θάρρος, τόλμη, αυτογνωσία, υπομονή, αισιοδοξία, εσωτερική γαλήνη,
αυτοπεποίθηση, εγκράτεια, φιλαλήθεια
Πνευματικές: μελέτη, κριτική, αξιολόγηση, περίσκεψη, διαύγεια, γόνιμη περιέργεια
Κοινωνικές:συνεργασία, αλληλεγγύη, αλτρουισμός, εργατικότητα, συναίνεση, κοινωνική συνείδηση, πειθαρχία, ευνομία, δικαιοσύνη
Πολιτικές αρετές:υπεράσπιση των πολιτικών δικαιωμάτων, δημοκρατικό ήθος, εκπλήρωση πολιτικών υποχρεώσεων
Εθνικές: φιλοπατρία, υπεράσπιση της εθνικής ταυτότητας, εθνικό φρόνημα, εθνική αυτογνωσία
Αισθητικές: φιλοκαλία/ καλαισθησία αισθητική αντίληψη
Πολιτιστικές: ολυμπιακό πνεύμα, υπεράσπιση λαϊκού πολιτισμού, τήρηση εθίμων, γνώση της γλώσσας

Αιτίες αμφισβήτησης των αξιών

Στο νέο κλίμα που προκάλεσε η τεχνολογική πρόοδος η υποβάθμιση των
παραδοσιακών αξιών έναντι των μοντέρνων είναι κυρίαρχο χαρακτηριστικό. Πλέον
έχουν αναδυθεί νέοι επιστημονικοί κλάδοι όπως, οι τηλεπικοινωνίες, η τεχνητή
νοημοσύνη, η ρομποτική, η βιοτεχνολογία κλπ. Στο πλαίσιο αυτό, είναι σαφές ότι
κάποιες παραδοσιακές πνευματικές αρετές (πχ: η σφαιρική αντίληψη, η γόνιμη
αμφιβολία, η ευρυμάθεια κλπ) δεν είναι εύκολο να καλλιεργηθούν ενώ αντίθετα η
θεωρία της τεχνοκρατίας είναι αυτή που τελικά αναπτύσσεται.
Το καταναλωτικό πρότυπο ζωής επιβάλλει την έκπτωση των ηθικών αξιών, όπως ηειλικρίνεια, η δικαιοσύνη, η εντιμότητα, η αλληλεγγύη, ο αλτρουισμός, η αξιοπρέπεια κλπ. Η υπεραξία, χρήμα, καθορίζει τις φιλικές, τις οικογενειακές, τις εργασιακές σχέσεις και τη σχέση του ανθρώπου με το περιβάλλον. Επιπλέον, το άτομο έχει πλέον απολέσει την αίσθηση του μέτρου αναφορικά με την αγορά υλικών αγαθών γι αυτό και αδυνατεί να συνειδητοποιήσει το βαθύτερο νόημα των ιδανικών. Δείγματα όπως η εξαντλητική εργασία για υψηλότερους μισθούς, ο ευτελισμός του ανθρώπου σε τηλεοπτικές εκπομπές μόνο και μόνο για τις υλικές απολαβές, οι χρεώσεις πλήθους χρηστών πιστωτικών καρτών εξαιτίας των αγορών τους, η διάπραξη εγκλημάτων από κάποιους με αντάλλαγμα τη προσφορά αρκετών χρημάτων πιστοποιούν την ηθική εξαχρείωση της ανθρωπότητας.
Θα ήταν παράλειψη η υποτίμηση της σημασίας που προξενούν οι εισερχόμενες
αξίες από το εξωτερικό. Ο πιθηκισμός προκαλεί διάβρωση στα ήθη/ στις αξίες κάθε
χώρας και αναμφίβολα δεν είναι εύκολο να αποφευχθεί λόγω της παγκοσμιοποίησης.
Ο νεοεισερχόμενος τρόπος ζωής και διασκέδασης μεταφέρει καινούργιες αρχές οι
οποίες δε συνάδουν προς τα ιδιαίτερα πρότυπα κάθε χώρας. Αποτελούν, θα λέγαμε, ξένο σώμα στη δομή της κοινωνίας προκαλώντας ιδεολογική σύγχυση πρωτίστως στη νεολαία.
Σοβαρή ευθύνη στην παραβίαση των ηθικών κανόνων έχουν και οι φορείς
κοινωνικοποίησης. Από τη μια η σύγχρονη οικογένεια με τη χαλαρή της δομή δε
μεταδίδει πλέον τις ανθρωπιστικές αξίες αλλά επιτείνει το πρόβλημα της κρίσης
αυτών μέσω της αδιαφορίας για την ορθή διαπαιδαγώγηση των ανήλικων παιδιών. Το ρόλο, λοιπόν, των γονέων αναλαμβάνουν τα ΜΜΕ, που καθημερινά βομβαρδίζουν τους νέους με εφήμερες αξίες οι οποίες εξαχρειώνουν τους τελευταίους. Εκτός από αυτό, εκπομπές στις οποίες «νέα είδωλα», όπως τραγουδιστές, ηθοποιοί, δημοσιογράφοι κλπ χωρίς πνευματικότητα και ηθικότητα προβάλλονται συνεχώς ενώ θα έπρεπε άτομα από το χώρο του πνεύματος να είναι οι προσκεκλημένοι. Στο ίδιο πλαίσιο εντάσσεται και η ανεπάρκεια του εκπαιδευτικού συστήματος. Είναι αλήθεια ότι το σχολείο δεν παράγει νέους εφοδιασμένους με ιδανικά. Ο ανταγωνισμός όσο αφορά τις επιδόσεις των παιδιών στα μαθήματα και στους εσωσχολικούς αθλητισμούς αγώνες, η μη καλλιέργεια πνευματικών αρετών όπως η ερευνητικότητα, ο γόνιμος διάλογος αλλά αντιθέτως η ανάπτυξη της στείρας αποστήθισης/ του άγονου εγκυκλοπαιδισμού συνεχίζουν να αποτελούν την πραγματικότητα του ελληνικού σχολείου. Ακόμα και η έλλειψη ενδιαφέροντος εκ μέρους των δασκάλων για την καλλιέργεια αισθητικών αξιών με διάφορους τρόπους όπως οι επισκέψεις σε εκθέσεις ζωγραφικής, σε μουσειακούς χώρους, σε θέατρα κλπ συμπληρώνει την ελλιπή λειτουργία της εκπαίδευσης.
Στο σύνολο των παραγόντων που δημιουργούν την κρίση των αξιών εντάσσεται και το «εύθραυστο», μέχρι ενός βαθμού, σύστημα των νόμων που ισχύει. Τα γνωστά παράθυρα των νόμων, η λεγόμενη φωτογραφική διάταξη των τελευταίων επιτρέπουν τη διάπραξη τεχνασμάτων εις βάρος του κράτους, όπως η φοροκλοπή. Έτσι, η τήρηση των δημοκρατικών ρυθμίσεων εκ μέρους των πολιτών εγκαταλείπεται γεγονός που συμβάλλει στη διατήρηση της «κοινωνίας της ατασθαλίας» .

Οι συνέπειες που προκύπτουν από τη νόθευση- διάβρωση αξιών των αξιών

Ψυχολογικός τομέας- Ηθικός: Ο άνθρωπος υποδουλώνεται στα πάθη/ τις αδυναμίες του και χάνει την
αυτοκυριαρχία του. Δεν ελπίζει σε ένα καλύτερο αύριο για αυτό και παύει να παλεύει με επιμονή και υπομονή. Η ανασφάλεια και η αγωνία τον ωθούν σε αντικοινωνικές πράξεις, όπως η διάπραξη εγκλημάτων, και σε άλλου είδους ανέντιμες δραστηριότητες, όπως ο χρηματισμός.
Πολιτικός: Το μη υγιές πολιτικό κλίμα που διαμορφώνεται από τις πράξεις των πολιτικών και των πολιτών απειλεί τη δημοκρατία. Η υποκρισία και η αλαζονεία των εξουσιαστών γεννά την αδιαφορία του σώματος των απλών πολιτών για τα κοινά. Όμως, η απολιτικοποίηση τονώνεται και από κατάλυση του δικαίου εκ μέρους των επίσημα ασκούντων πολιτική δράση. Ειδικότερα, το ρουσφέτι, η ψηφοθηρία, η υφαρπαγή του δημοσίου χρήματος αποτελούν δυστυχώς συνήθη φαινόμενα του πολιτικού μας συστήματος. Από την πλευρά των πολιτών, η μη αφοσίωση στους νόμους αλλά αντιθέτως η επαναλαμβανόμενη παραβίαση αυτών, η ρουσφετοληψία, η ένταξη κάποιων νέων σε αναρχικές οργανώσεις, κλπ κάνουν εμφανές τον τραυματισμό του δημοκρατικού πολιτεύματος.
Οικολογικός:
– Οι εμπρηστές αποτελούν ομάδες ατόμων που ανενδοίαστα καταπονούν το περιβάλλον για την αποκόμιση προσωπικών κερδών εξυπηρετώντας παράλληλα τους οικοπεδοφάγους. Επομένως, η επικράτηση της ωφελιμοκρατίας/ του ατομισμού αποτελεί τραγική συνέπεια των κρίσης των διαχρονικών αξιών.
– Το δέλεαρ της απόκτησης αμύθητων ποσών μέσω της οικοδόμησης τουριστικών
πολυτελών θέρετρων σε καμένη γη είναι σίγουρα μεγάλο για πολλούς επιχειρηματίες.

Έτσι, είναι εμφανές ότι ο υλικός ευδαιμονισμός ως κοινωνική τάση και πρακτική
συμβάλλει στην ηθική σήψη των ατόμων.

Τρόποι αντιμετώπισης της κρίσης των αξιών

Τόσο το κάθε άτομο ξεχωριστά όσο και στο σύνολό τους οι αρμόδιοι για την αγωγή
μιας κοινωνίας οφείλουν να προβούν στη σωστή ιεράρχηση των αξιών:
Ας ξεκινήσουμε με τη δράση του καθενός:
αυτογνωσία μέσω της συνεχούς αυτοκριτικής. Αναθεώρηση των βασικών
πεποιθήσεών του καθώς και αναζήτηση νέων ειδώλων και μάλιστα όχι τηλεοπτικών…
αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου μέσω διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως: η
συμμετοχή στα κοινά, η παρακολούθηση τηλεοπτικών προγραμμάτων υψηλού
αισθητικού γούστου, η μελέτη λογοτεχνικών βιβλίων, το σερφάρισμα στο διαδίκτυο
για λόγους έρευνας/ άντλησης πληροφοριών σε διάφορα ζητήματα κλπ
Οικογένεια:
Μετάγγιση αξιών και όχι των απαξιών της σύγχρονης εποχής που δεν ολοκληρώνουν το νέο ως προσωπικότητα. Στο βωμό των υλικών απολαύσεων, οι γονείς λησμονούν το ρόλο τους ως βασικούς παιδαγωγούς
ΜΜΕ:
Να τεθεί μέτρο στην φθηνή διασκέδαση που προσφέρει η τηλεόραση με τις οποίες
εμποδίζεται η ανάπτυξη των αισθητικών αξιών. Η προβολή υποκατάστατων τέχνης
μόνο σύγχυση δημιουργεί στους τηλεθεατές
Να ελαττωθεί η προβολή ειδήσεων που υπερτονίζουν φαινόμενα όπως η
αναξιοκρατία, η παραβίαση των νόμων, η εγκληματικότητα, η διαφθορά του
πολιτικού σώματος, η άμετρη μανία του ανθρώπου για το κέρδος,
Σχολείο:
Το σύνολο των καθηγητών έχει χρέος να αφυπνίζει την κοινωνική, πολιτική και
εθνική συνείδηση του νέου μέσα από τη καλοσχεδιασμένη διδασκαλία μαθημάτων
αλλά και από άλλες εξωσχολικές δραστηριότητες
Κράτος:
(δίπλα σε ορισμένες προτάσεις δηλώνεται η αξία που χρήζει να υιοθετηθεί)
Ολοκληρωτικό τέλος στην ανέξοδη υποσχεσιολογία των πολιτικών οι οποίοι
παραπείθουν το λαό. (φιλαλήθεια)
Πρωτοβουλία για τη διάσωση του φυσικού περιβάλλοντος ( σεβασμός
προς το φυσικό πλούτο)
Εξωτερική πολιτική που εξυπηρετεί την υπεράσπιση της διεθνούς ειρήνης
(ειρήνη)
Προώθηση του πολιτισμού της κάθε χώρας που τονώνει- μέχρι συγκεκριμένων
ορίων- την εθνική υπερηφάνεια ενός λαού στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης.

Αικατερίνη Κουβουτσάκη 29.11.2020